باغ نظر شيراز

باغ نظر شيراز به نام هاي عمارت كلاه فرنگي ، باغ موزه ، باغ حكومتي، باغ شاهزاده و مقبره كريم خان نيز مشهور است.اگرچه اين باغ قبل از دوران زنديه نيز وجود داشته ، اما سامان دهي، حصار كشي، درخت كاري، خيابان كشي و احداث بناي مختلف آن به دستور و در زمان كريم خان زند صورت گرفته و به همين دليل او را باني اين باغ مي دانند .

آباداني و رونق اين باغ در دوران زنديه به گونه اي بود كه ارگ كريمخاني و ديوانخانه كريم خان زند و عمارت هشت ضلعي كلاه فرنگي در محوطه همين باغ ساخته شده و اين باغ محل برگزاري آيين هاي رسمي و مقر حكومت حكام وقت و مملو از درختان سرو و كاج و نارنج بوده است.

تصويري از تابلوي ورودي باغ نظر شيراز

پلان باغ نظر شيراز

باغ نظر شيراز در اوايل دوره قاجاريه نيز يكي از بهترين باغ هاي شيراز بوده است. در آن زمان حسين علي ميرزا فرمانفرما، فرزند فتحعلي شاه قاجار در دوران حكومت سي ساله خود بر فارس ساختمان هايي به نام «آيينه» و «خورشيد» در گوشه شمال غربي باغ ساخت.

تصويري از ساختمان كلاه فرنگي در باغ نظر شيراز

اين كاخ كه از چند تالار و اتاق آيينه كاري و ازاره هاي سنگي حجاري شده تشكيل شده بود در سال ۱۳۱۳ به دليل احداث خيابان كريم خان زند بخشي از جبهه شمالي آن از بين رفت. بخش هايي نيز براي ساخت اداره آموزش و پرورش،كتابخانه ملي شيراز(شهيد آيت الله دستغيب)، هنرستان نمازي و خيابان طالقاني تخريب گرديد .دو عمارت فوق نيز تخريب شدند و فقط عمارت كلاه فرنگي باقي ماند.

عمارت كلاه فرنگي حدود ۵/۱متر از سطح زمين بالاتر است و نماي خارجي آن با اسپرها،لچكي ها و طاق نماها و چند كتيبه مزيّن شده است. كاشي كاري هاي بيرون عمارت شامل مناظري چون شكارگاه و مجالس بزم و گل و بته و تخت سليمان مي باشد و چهار حوض در چهار جهت آن ساخته شده كه حوض شمالي ويران گرديده است.

تصويري از نقاشي هاي موجود در باغ نظر شيراز

در گذشته سيستم آبرساني اين حوض ها در ارتباط با قنات ركن آباد بوده است. طرح داخلي بنا(كه به موزه پارس موسوم است) هشت ضلعي نامنظمي است كه چهار ضلع آن ده متر و چهار ضلع ديگرش پنج متر است و ارتفاعي در حدود دوازده متر دارد. در چهار گوشه اين عمارت ، چهار شاه نشين و چهار گوشواره ديده مي شود كه سقف و شاه نشين ها مقرنس كاري شده اند.

در مدخل ورودي اصلي باغ، سنگاب بزرگ يكپارچه و زيبايي بر روي پايه اي كه گل هاي برجسته آن را در برگرفته قرار دارد. اين سنگاب متعلق به مسجد جامع عتيق شيراز بوده كه پس از تأسيس موزه پارس به آن جا منتقل شده است. از اين باغ كهن و وسيع امروز تنها بخش كوچكي باقي مانده است كه مساحت فعلي آن ۷۷۰۰ متر مربع و مساحت زير بناي آن ۵۸۴ متر مربع است.

تصويري از سنگ هاي موجود در باغ نظر شيراز

بر روي ديوارها و طاقچه هاي عمارت چند مجلس نقاشي اثر آقا صادق نقاش ترسيم شده است. در اين نقاشي، صحنه هايي از جنگ نادرشاه افشار با محمد شاه هندي، داستان شيخ صنعان و دختر ترسا، داستان رعنا و زيبا(يوسف و زليخا) و صحنه اي از يك مكتب خانه ديده مي شود. بر روي يك تابلو بزرگ ديگر كه روي پارچه كشيده شده نيز عكس كريم خان ، در حالي كه مشغول قليان كشين است و شيخ عليخان، وزير و منشي او با چند نفر از درباريان ديده مي شود.در زير تابلو نوشته شده:«عمل كمترين جعفر».

در وسط عمارت نيز يك حوض هشت گوش از جنس سنگ مرمر يكپارچه ساخته شده است.ديواره داخلي بنا و اتاق ها از سنگ هاي مرمر خوش رنگ ساخته شده و بدنه و سقف به نقاشي هاي مرمر خوش رنگ ساخته شده و بدنه و سقف به نقاشي هاي سبك زندهي مزيّن و منقوش است.

موزه پارس در باغ نظر شيراز

جسد كريم خان زند، پس از درگذشت وي، در اين تالار به خاك سپرده شد ولي در سال ۱۲۰۶ه.ق به فرمان آبا محمدخان قاجار به تهران منتقل شد.عمارت كلاه فرنگي در سال ۱۳۱۶ به موزه پارس تبديل شد كه اشياء گوناگوني از دوران قبل و بعداز اسلام در آن ديده مي شود.

تصويري از ساختمان موزه پارس

با ارزشترين آثار اين موزه قران خطي مشهور به قرآن هفده من ، نقاشي هاي آقا صادق نقاش و لطفعلي خان صورتگر و شمشير كريم خان زند است. در زمان كريم خان زند، در چهار طرف اين عمارت، چهار حوضي ساخته شده كه دو تاي آن بسيار بزرگ بوده است.در سال ۱۳۱۳ كه خيابان زند امتداد يافت، حوض سمت شمالي باغ را خراب كرده و سنگ هاي آن را به باغ آرامگاه حافظ انتقال دادند.

تصويري از داخل موزه پارس شيراز

با اين سنگ ها ، دو حوض در صحن جنوبي و دو حوض در صحن شمالي آرامگاه حافظ ساخته شده است. هم اينك يك حوض بزرگ و دو حوض كوچك در سه طرف عمارت كلاه فرنگي وجود دارد. لبه هاي اين حوض ها از سنگ هاي بزرگ يكپارچه است و در وسط آنها فواره هاي سنگي ساخته شده است. پيش از اين منبع آبي در پشت كتابخانه ملي(شهيدآيت الله دستغيب) قرار داشته كه در سال ۱۳۲۹ در جنوب باغ احداث شده و آب اين فواره ها را تأمين مي كرده است.

باغ نظر شيراز  يا موزه پارس در تار يخ۱۵ آذر ۱۳۴۱ با شماره ۲۴۴ در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيد.

آدرس باغ نظر شيراز

شيراز ، خيابان كريم خان زند نزديك به ميدان شهدا ، روبروي ارگ كريم خاني

خواهشمنديم در صورتي كه قصد سفر به شهر شيراز را داريد براي رزرو تور شيراز با ما در تماس باشيد.

منبع : سازمان ميراث فرهنگي شيراز