سراي وزير نظام
سراي وزير نظام در سال ۱۳۵۴ تخريب شد و صحن جمهوري اسلامي احداث گرديد.سرا و بازار وزير نظام يكي از بازار هاي تاريخي مشهد در بست بالا خيابان ميدان حضرت بود كه در سال ۱۳۵۴ با احداث صحن جمهوري اسلامي به حيات خود پايان داد .
علت تخريب سراي وزير نظام
تا دهه پنجاه، حرم مطهر از جهت تأمين فضاي زيارتي به شكل رواق و صحن در قسمتهاي شمال و شرق و همچنين در بخش جنوبي به خوبي پيش رفته بود ولي از طرف غرب توسعهاي نيافته بود و همين موضوع باعث شد كه بناي صحن جمهوري اسلامي طرحريزي شده و بعد از تصويب، بنايش آغاز شود. مساحت كل ابنيه صحن در يك طبقه چهلهزار مترمربع زيربنا دارد و مساحت صحن ۹۵۰۰ مترمربع است.تصويري از صحن جمهوري اسلامي
معماري صحن جمهوري اسلامي
در اين صحن زيبا، يك سقاخانه ساخته شده و زائران از آن آب سرد و گوارا مينوشند. حوض بزرگي نيز در صحن ساخته شده كه زائران تور مشهد از آب آن براي وضو گرفتن استفاده ميكنند و اين حوض بر زيبايي صحن افزوده است.
صحن جمهوري اسلامي چهار ايوان دارد. ايوان قبله نسبت به ساير ايوانها وسيعتر در نظر گرفته شد؛ چرا كه اصولا ايوان قبله را در مساجد وسيعتر ميسازند. و اما گلدستهها؛ در اين صحن دو گلدسته وجود دارد كه در شمال و جنوب صحن ساخته شدهاند و ارتفاعشان ۳۲ متر از كف صحن است. در قسمت شرقي صحن پنجره فولادي نصب شده كه به رواق دارالولايه متصل ارتباط پيدا ميكند.تصويري قديمي از سراي نظام وزير
مهندس ديشيدي، معمار مشهور و سرشناس آستان قدس و طراح و مجري رواق بزرگ دارالولايه در خصوص سراي وزير نظام نقل كرده است:
«رواق دارالولايه در سه طبقه احداث شده است. يك طبقه سرداب، يك طبقه رواق و طبقه سوم آسايشگاه خدام و نگهبانان ميباشد. اين رواق از تخريب اماكن مدرسه بالاسر مبارك و بازار قديم و بازار كفاشها و البته سراي وزير نظام احداث شده و از طريق رواقهاي دارالاخلاص و دارالسياده متصل به مجموعه حرم مطهر ميشود».
منبع