خانه‌ ي ۲۰۰ ساله كيش به موزه تبديل شد + تصاوير

خانه بوميان كيش يا خانه مردم شناسي كيش يكي از ديدني هاي جزيره كيش است كه علاقه مندان مي توانند در كنار ديگر جاذبه ها نظير درخت سبز كيش و .. از آن ديدن كنند و نحوه زندگي بوميان در كيش را نظاره گر باشند.

بوميان كيش به تازگي خانه‌اي با قدمت ۲۰۰ ساله را به موزه تبديل كرده‌اند تا زندگي و وسايل قديمي پدرانشان را به گردشگران اين جزيره معرفي كنند.

به گزارش خبرنگار اخبار داغ گروه فضاي مجازي باشگاه خبرنگاران جوان؛ خانه‌ي مرحوم حاج عبدالله بن شاهين با مساحت ۱۲۰۰ متر داراي ۱۵ اتاق است.

مختصري از حاج  عبدالله

حاج عبدالله يكي از شخصيت‌هاي معروف و محبوب كيش است كه تاجر مرواريد و صاحب يكي از بزرگ‌ترين لنج‌هاي بادباني آن زمان بود كه به حرفه تجاري و گلافي (لنج سازي) نيز مهارت داشت.

حاج عبدالله اين خانه را از سه نسل قبل خود به ارث برده بود. خانه وي يكي از قديمي‌ترين خانه‌هاي محله سفين قديم با برخورداري از سبك معماري كاملا بومي است. كه براي بوميان نسل‌هاي گذشته كيش بويژه اهالي روستاي تاريخي سفين قديم منزلت و جايگاه ويژه‌اي دارد چون بيشتر آنها مكتب خانه و فراگيري قرآن را در اين خانه گذرانده‌اند.پيشنهاد ميدهيم با رزرو تور كيش ارزان از اين خانه زيبا ديدن كنيد.

خانه بوميان كيش حكم مدرسه محله سفين را دارد. اين خانه به منظور معرفي تاريخ، فرهنگ، آداب و رسوم، معيشت و صنايع دستي منحصر به فرد بوميان كيش، پس از موافقت صاحب آن، آقا حسيني و اخذ مجوز لازم از سازمان منطقه آزاد كيش در فروردين ۱۳۹۳ با هدف اشتغال زايي براي بوميان محله و تحقيق و توسعه گردشگري پايدار براي جزيره كيش به خانه مردم شناسي بوميان كيش تبديل و تمامي اتاق‌ها و فضاها با حفظ معماري سنتي و با استفاده از مصالح بومي بازسازي و سبك زندگي بوميان كيش در ۸۰ سال پيش باز سازي شد.

گردشگران تور كيش  وقتي وارد اين موزه مي شوند با نمايش زنده شيوه معيشت و كار بوميان كيش در گذشته آشنا شده و از ابزار و وسايل مورد استفاده بوميان كيش در قديم ديدن مي‌كنند و با شيريني و قهوه عربي پذيرايي مي‌شوند.

قرار است در آينده اسناد و مدارك قديمي موجود از بوميان كيش نيز در اين خانه به نمايش در آيد و زنان هنرمند بومي نقش حنا روي دستان گردشگران ببندند و نام و غذاي محلي و دريايي عرضه كنند.

حوي المجلس يا حياط مجلسي

يكي از بخش‌هاي ديدني اين خانه حوي المجلس يا حياط مجلسي است. اين خانه داري دو حياط است حياط مجلسي آن مخصوص ميهمانان مرد است. اين حياط از يك در اختصاصي، يك اتاق تابستانه (مجلس)، يك اتاق زمستانه، انبار خرما، انبار ابزار صيد و شناورها و يك حلقه چاه برخوردار است.

در حياط اندروني كه مخصوص خانواده بوده و مردان غريبه و نامحرم حق ورود به آن نداشتند، اتاق خواب‌هاي زمستانه و تابستانه، آشپزخانه، مكتب خانه، اتاق ميهمان زنان، انبار خرما، انبار علوفه و محل نگهداري گاو و گوسفند و يك حلقه چاه وجود دارد و داراي درب ورودي مخصوص خانواده بوده است.

اتاقي براي ميهمانان مرد

اتاق تابستانه مخصوص مردان با برخورداري از تاقچه‌اي در بخش حياط مجلسي خانه قرار دارد كه مختص ميهمانان مرد بوده كه به خانه مي‌آمدند و نشان از ميهمان نوازي و ارزش والاي ميهمان براي بوميان دارد زيرا از نظر بوميان كيش، ميهمان حبيب خداست و حسن استقبال از ميهمان را جزء وظايف شرعي و ديني خود مي دانند، جلوي اين اتاق سايباني از شاخه‌هاي بهم بافته نخل قرار دارد كه بعد ازظهر تابستان پذيراي بزرگان محله و ميهمانان بوده است.

به طور كلي به خاطر جايگاه اجتماعي ويژه صاحب خانه بوميان كيش در كيش كه به كرم و ميهمان نوازي نيز معروف بوده خانه تقريبا در تمامي ايام سال پذيراي ميهمان‌هاي دور و نزديك بوده است.

جداي از اتاق مجلسي كه محل پذيرايي و خواب ميهمانان در فصل تابستان بوده، اتاق ديگري هم در حياط مجلسي قرار دارد كه سبك آن زمستانه و رو به آفتاب است، اين اتاق فاقد هيچگونه پنجره و بادگير بوده و مورد استفاده ميهمانان مرد در فصل زمستان بوده است.

نكته جالب توجه اين است كه تمامي اتاق‌هاي اين خانه، چه اتاق‌هاي مخصوص ميهمان و چه خانواده داراي حمام مستقل به خود بوده كه در قسمتي از اتاق ساخته مي‌شد و به آن «قطيعه» گفته مي‌شد و نشان از اهميت دادن بوميان به نظافت و پاكيزگي بوده است.در اين اتاق ابزار و وسايل بوميان كيش در ۸۰ سال پيش در معرض نمايش قرار داده شده است.

چندول ، اصطلاح بومي انبار خرما و محل بدست آوردن شيره طبيعي خرما است. فناوري استحصار شيره خرما مختص بوميان كيش بوده و سابقه ۶۰۰ ساله دارد (آثار به جا مانده از شهر تاريخي حريره) تاكنون اين شيوه در هيچ جايي از ايران مشاهده نشده است.

چندول عبارت از اتاقي با ابعاد ۲ در ۲ متر يا بزرگتر كه محل نگهداري چند صد كيلو خرما بود، يكي از الزام‌هاي انبار كردن خرما اين بود كه در معرض وزش باد نباشد زيرا خرما در معرض باد سريع خشك مي‌شد.

بنابراين چندول را در گوشه اي از حياط مي ساختند و در آن زنبيل‌هاي حصيري خرما را انبار مي‌كردند. بعد از مدتي شيره خرما از سبدها تراوش مي‌كرد براي استفاده از شيره، كف انبار را با استفاده از ساروج نفوذ ناپذير و پشته درست مي‌كردند جوي‌ها با شيب ملايم به گوشه‌اي از چندول كه داراي حفره‌اي جهت جمع شدن شيره بود، تنظيم مي‌شد تا شيره خرما در آن جمع شود و بدون نياز به ورود به داخل چندول شير خرما را هر چند روز جمع آوري مي‌كردند.

به علت مصرف بالاي خرما (خانواده، ميهمانان، خدمه، جاشوهاي لنج) اين خانه داراي دو انبار چندول است كه آثار شيره و هسته‌هاي خرما از ۸۰ سال پيش در يكي از اين انبارها هنوز موجود است.

بوميان كيش هم مضيف دارند

بوميان كيش اتاقي به نام مضيف يا اتاق تابستانه براي استفاده در تابستان داشتند كه با سبك معماري خاصي ساخته مي‌شد. اين اتاق را روي سكويي با ارتفاع ۱.۵ متري نسبت به سطح زمين و پشت به آفتاب، احداث مي‌كردند و دور تا دور آن پنجره و بادگيرهاي تاقچه اي ايجاد مي‌كردند، در هنگام تابستان بادگيرها و پنجره ها را باز مي‌كردند تا هوا در آن جريان پيدا كند و باعث خنك شدن اتاق شود.

اين اتاق تنها در تابستان استفاده مي‌شد و زمستان بادگيرهاي آن را با سنگ و چوب و گل مي‌پوشاندند. غير از بوميان كيش در استان خوزستان هم مي‌توان تعداد مضيف ديد كه هنوز كارآيي دارد.

آنها در مطبخ نيز قسمتي از  حياط را ديوار چيني و مسقف مي‌كردند و با اختصاص دريچه‌هايي براي تهويه و خارج شدن دود ناشي از آشپزي جهت پخت و پز استفاده مي كردند. اين نوع آشپزخانه در نداشت و اغلب در فصل تابستان از آن جهت پخت و پز غذا، نان هاي محلي، آسياب كردن گندم و جو استفاده مي‌شد.ديدن اين خانه زيبا در تور كيش خالي از لطف يست.

بومياني كه بضاعت مالي كمي داشتند به جاي استفاده از ديوار از دعن (برگ هاي بافته شده درخت خرما) جهت ساخت آشپزخانه استفاده مي‌كردند. آشپزخانه اين خانه با همان سبك قديم احياء شده و وسايل قديمي پخت و پز در آن قرار داده شد.

هنوز برنج و نمك و نشاسته چهل سال پيش در اين مكان قابل مشاهده است. اتاق خواب اصلي صاحب خانه كه ديوارهاي آن با آينه‌ها بزرگ و كوچك و تاقچه هاي آن با ظروف چيني و اشياء زينتي آن زمان تزئين شده و محتوي وسايلي از قبي صندوق ‌هاي چوبي ۸۰ ساله، راديو و تلويزيون قديمي (با قدمت ۴۰ سال) و يك تخت دو نفره چوبي با قدمت ۸۵ سال كه صاحب خانه از سفرهاي خود به هندوستان خريداري كرده است.

اين اتاق هم مانند ديگر اتاق‌ها از حمام مخصوص به خود برخوردار است. اين اتاق جزء قديمي‌ترين اتاق‌هاي خانه است و علت استحكام آن استفاده از ساروج به عنوان مصالح بومي بوده است. اين اتاق تا حدود ۴۰ سال پيش مورد استفاده اعضاي خانواده قرار مي گرفته است.

بيت الافروخ يا مكتب خانه

يكي از اتا‌ق‌هاي معروف اين خانه همان مكتب خانه‌اي است كه بوميان كيش براي يادگيري خواندن و نوشتن به آنجا مي رفتند. اين خانه حكم مدرسه روستاي سفين را داشته زيرا از چهار نسل پيش بوميان تا چهل سال پيش در اين خانه قرآن را آموزش مي‌دانند و ختم مي‌كردند و براي همين اين خانه براي آنها ارزش و اعتبار خاصي دارد و يادآور خاطرات دوران كودكي آنهاست.

بيت الافروخ (خانه پسران) اصطلاحي كه به اتاق مكتب خانه و محل آموزش قرآن اطلاق مي شود. به علت اينكه در فرهنگ بوميان امر آموزش قرآن اغلب توسط زنان بومي صورت مي‌گيرد (كه به آن ملاهيه مي‌گفتند) اين اتاق در قسمت حياط اندروني ساخته شده است.

دختران و پسران ۶ تا ۹ ساله علاوه بر يادگيري قرآن، اصول اخلاقي، مهارت‌هاي زندگي و اجتماعي را به طور عملي آموزش مي‌ديدند. اين خانه از سال گذشته به عنوان موزه در سطح جزيره شناخته شده است. حتي براي آن بليت ورودي به قيمت ده هزار تومان در نظر گرفته شده و فارغ از همه‌ي جاذبه‌هاي مدرن و شيك كيش، گردشگران چند ساعتي را در اين خانه صرف شناخت فرهنگ بومي كيش مي‌كنند.

منبع :

باشگاه خبرنگاران جوان