هتل داوينچي باكو را بيشتر بشناسيد.
خياباني بينظير در منطقه تارگويموزه هاي آستان قدس رضوي
موزه هاي آستان قدس رضوي يكي از مجموعه‌هاي بزرگ موزه‌اي در ايران است كه بناهاي تاريخي آن جلوه گر شش قرن تزئينات و معماري دوره اسلامي و اشياي تاريخي آن نشان دهنده انواع هنرها و صنايع دستي ساخته شده طي ده قرن گذشته مي‌باشد.بازديد از اين موزه ها در تور مشهد خالي از لطف نيست.
پيشينه موزه هاي آستان قدس رضوي
آثار تاريخي ساخته شده يا وقف شده براي حرم مطهر پس از استفاده، طي سده‌هاي گذشته در خزانه نگه‌داري مي‌شده و سياهه‌هاي اموال موجود در بخش نسخ خطي آستان قدس نشان دهنده فهرست برداري منظم كارگزارن در دوره‌هاي گذشته مي‌باشد. در سال ۱۳۱۵ شمسي اتاق‌هاي فوقاني شمال غربي صحن نو (آزادي) و جنوب شرقي صحن كهنه (انقلاب اسلامي) كه به يكديگر متصل بوده به خزانه و محل نگه‌داري اشياء اختصاص يافت. دفتر يادداشت مراجعان نشان مي‌دهد كه اين مجموعه از سال ۱۳۱۶ تا ۱۳۲۱ ش. مورد بازديد بسياري از
تصويري از ساختمان موزه مركزي موزه هاي آستان قدس رضوي
فرهيختگان و مقامات ايراني و مستشرقين خارجي قرار گرفته است.
در چهاردهم آذرماه سال ۱۳۱۶ شمسي سنگ بناي ساختمان موزه در قطعه زميني به مساحت ۵۷۰۰ مترمربع در مشرق مسجد گوهرشاد وكنار مقبره شيخ بهايي رسماً گذاشته مي‌شود. اين بنا كه نقشه آن را آندره گدار ترسيم نمود توسط «مهندس كنتراتيف» و «بيوك قهرماني» در سه طبقه، يك طبقه زيرزمين و دو طبقه فوقاني به مساحت ۱۰۳۴ مترمربع ساخته و در سال ۱۳۲۴ شمسي افتتاح شد.
تصويري از آثار اهدايي استاد فرشچيان به موزه هاي آستان قدس رضوي
هم‌زمان با ساخت بناي موزه از «مهدي بهرامي» مدير وقت موزه ايران باستان براي انتخاب و آماده‌سازي اشياء موجود در خزانه، دعوت شد. در سال ۱۳۵۱ شمسي اشياء موزه به محل تالار تشريفات آستان قدس، واقع صحن موزه منتقل شد و بناي جديدي براي موزه در ضلع جنوبي حرم مطهر در دستور ساخت قرار گرفت. ساخت اين بنا براي موزه و كتابخانه آستان قدس، از سال ۱۳۵۳ ش. توسط «شركت ماهساز» و زير نظر آرشيتكت معروف داريوش بوربور مدير عامل شركت مهندسي مشاوربوربور آغاز شد و در سال ۱۳۵۵ ش. خاتمه يافت.
تالار و محتواي داخل موزه هاي آستان قدس رضوي
موزه هاي آستان قدس رضوي شامل دو تالار در يك طبقه، به مساحت حدود ۱۳۰۰ متر مربع بود كه دكوراسيون داخلي و تجهيز آن توسط «شركت فرانسوي ژانسن» اجرا شد و اشياء متنوعي مانند: قالي، ظروف، سلاح‌ها، وبرخي اشياء و اجزاء معماري حرم مطهر مانند وسايل روشنايي و محراب‌ها و درهاي حرم در آن به نمايش گذاشته شد.
تصويري از تالار هاي موزه هاي آستان قدس رضوي
پس از انقلاب اسلامي آستان قدس رضوي با رويكرد توسعه امور فرهنگي و با هدف تكريم واقفان ۱۴ گنجينه تخصصي به مجموعه افزود.
نمايش آثار در اين گنجينه‌ها موجب گسترش سنت حسنه وقف و اهداي اشياي بسياري توسط زائران و مجموعه داران بااخلاص، در سال‌هاي اخير به آستان قدس رضوي، و در نتيجه توسعه موزه‌ها شد. در حال حاضر موزه‌هاي آستان قدس در چهار ساختمان مستقر هستند و اشياي به نمايش درآمده در آن‌ها شامل آثار تاريخي حرم مطهر و ميراث آستان قدس، اشياي وقف و اهدا شده، همچنين اشياي خريداري شده براي تكميل مجموعه‌ها مي‌باشد.
ساختمان هاي موزه هاي آستان قدس رضوي
سه ساختمان موزه در حرم مطهر در صحن كوثر قرار دارد كه هر ساختمان با گنجينه‌هاي آن معرفي مي‌شود:
- ساختمان موزه مركزي
- ساختمان موزه فرش
- ساختمان موزه قرآن و نفايس
ساختمان مركزي موزه هاي آستان قدس رضوي
گنجينه حرم رضوي
آثار به نمايش درآمده در اين گنجينه شامل آثار تاريخي حرم مطهر مي‌باشد كه در طي بيش از ۱۰ قرن گذشته براي استفاده در آن نصب بوده يا وقف شده است. برخي از مهم‌ترين اشياي آن عبارتند از:
تصويري از گنجينه حرم رضوي موزه هاي آستان قدس رضوي
ضريح فولادي جوهردار (مربوط به دوره صفوي) و ضريح طلا و نقره (مربوط به دوره پهلوي)، كتيبه‌هاي طلاي مشبك وقفي شاه طهماسب صفوي، كتيبه‌هاي طلاي قلمزني وقفي شاه عباس صفوي، كتيبه‌هاي سنگي تاريخي مربوط به قرن ششم هجري تا قرن نهم هجري، درهاي چوبي منبت و معرق كاري شده مربوط به دوره مغول تا دوره پهلوي، وسايل روشنايي حرم مطهر از دوره سلجوقي تا عصر حاضر، قفل‌هاي حرم مطهر، آيينه‌ها و وسايل تطهير، پنجره‌هاي فولادي و نقره و برنجي، محراب‌هاي كاشي زرين فام مربوط به قرن هفتم هجري، وكاشي‌هاي زرين فام ازاره بقعه مطهر و نمونه‌هايي از كاشي‌هاي به كار رفته در ساير قسمت‌هاي حرم مطهر و سنگاب تاريخي حرم مربوط به اواخر قرن ششم و اوايل قرن هفتم هجري.
گنجينه تمبر و اسكناس
اين گنجينه در سال ۱۳۶۹ ش. افتتاح شد و در حال حاضر از نظر تعداد و دارا بودن آثار نفيس و منحصر به فرد، غني‌ترين مجموعه تمبر و اسكناس در كشور محسوب مي‌شود. آثار به نمايش درآمده در اين بخش حدود ۳۰۰۰ قطعه تمبر و اقلام پستي شامل نامه‌ها، پاكت نامه‌هاي تمبردار و پاكت‌هاي مهر روز، كارت پستال‌ها و ديگر اقلام پستي از ايران و كشورهاي خارجي عضو در اتحاديه جهاني پست، و حدود ۵۰۰ برگ اسكناس‌هاي كشورهاي مختلف است.
تصويري از گنجينه تمبر و اسكناس موزه هاي آستان قدس رضوي
مجموعه تمبرها و اسكناس‌هاي ايراني موجود در اين بخش مربوط به دوره‌هاي قاجار، پهلوي و جمهوري اسلامي مي‌باشد. همچنين تعدادي مدال‌هاي نمايشگاه‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي «تمبر و تاريخچه پستي» و تعداد بسيار زيادي تمبر و اقلام پستي توسط مجموعه داران ايراني و خارجي به اين موزه اهدا شده است.
گنجينه هاي موزه هاي آستان قدس رضوي
گنجينه نجوم و ساعت
اين بخش در سال ۱۳۷۸ ش. افتتاح شد و بيشتر آثار به نمايش در آمده در آن اهدايي سيد جلال‌الدين تهراني است كه شامل اسطرلاب‌هاي تخت، كروي، حلقوي، انواع تلسكوپ‌هاي انعكاسي و شكستي، كره‌هاي جغرافيايي و آسماني، ابزارهاي اندازه‌گيري و همچنين مجموعه‌اي از ساعت‌هاي آفتابي، وزن هاي ديواري و روميزي مي‌باشد. قديمي‌ترين آثار اين بخش مربوط به دوره صفوي و دو اسطرلاب تخت ساخت استاد عبدالائمه و استاد عبدالعلي جزو ميراث وقفي آستان قدس مي‌باشد.
تصويري از قسمت نجوم موزه هاي آستان قدس رضوي
گنجينه سلاح‌هاي سرد و گرم
تصويري از سلاح هاي سر موزه آستان قدس رضوي
اين بخش از موزه هاي آستان قدس رضوي با نمايش منتخبي از سلاح‌هاي سرد و گرم شامل: زره فولادي مشبك، سپر از پوست كرگدن، شمشيرهاي فولاد جوهردار، كارد، تبرزين‌هاي نقش دار و طلاكاري شده، كمان‌هاي لاكي روغني، كلاه خود فولاد زرنگار، نيزه چوبي منقوش (لاك كاري)، تفن گ‌ها و تپانچه‌هاي سرپر با لوله‌هاي زركوب و باروت‌دان‌هاي عاج، چرمي و فلزي مربوط به دوره صفوي تا قاجار، و يك لباس پارچه‌اي طلسمات (رزم) مربوط به دوره زنديه در سال ۱۳۷۸ ش. افتتاح شد.
گنجينه ظروف
]
تصويري از آثار ظروف موجود در موزه هاي آستان قدس رضوي
اين بخش از موزه هاي آستان قدس رضوي با نمايش منتخبي از مجموعه ظروف سفالي، سلادن، چيني‌هاي آبي و سفيد، چيني‌هاي پنج رنگ و بلور و بارفتن كه بخشي از ميراث آستان قدس بود و برخي از آن‌ها اهدا يا وقف شده، و تعدادي حاصل كشفيات علمي و اتفاقي در حرم مطهر بود، در سال ۱۳۷۸ ش. افتتاح شد.
گنجينه هنرهاي تجسمي
اين بخش در سال ۱۳۷۸ ش. با نمايش منتخبي از آثار نقاشي هنرمندان ايراني و خارجي افتتاح شد. از آثار مهم اين بخش تابلوهاي استاد كمال الملك(۱۲۹۲ ق)، معراج (دوره زنديه)، و ونيز اثر ويليام جيمز (۱۷۶۱–۱۷۷۱ م)، پرتره پيرمرد (قرن ۱۷ م)، تفرجگاه (۱۶۶۷ م) است.
گنجينه صدف و حلزون‌هاي دريايي
تصويري از صدف هاي موزه هاي آستان قدس رضوي
اين بخش از موزه هاي آستان قدس رضوي با اهداي كلكسيون صدف‌ها و حلزون‌هاي دريايي، اهدايي «محمد سعيد فؤاد وهبه» (اهل سوريه) در سال ۱۳۷۸ ش. افتتاح شد. اين مجموعه بي نظير از از سواحل آسيا و اروپا و آمريكا جمع‌آوري و خريداري شده بود. آثار به نمايش درآمده در اين بخش مورد استقبال بازديد كنندگان موزه قرار دارد و به مرور صدف‌ها و حلزون‌ها و جانوران دريايي از سواحل ايران نيز به موزه اهداء شده است.
گنجينه سكه
اين بخش از موزه هاي آستان قدس رضوي در سال ۱۳۸۸ ش. مستقل شد و حدود ۱۹۰۰ سكه شامل حلقه‌هاي مبادلاتي، سكه‌هاي ليديه، هخامنشي، مقدوني، سلوكي، شاهان پارس، اشكاني، اليمايي، خاراسن، ساساني، هپتاليان، هندوسكايي، هندوپارتي، باختري، هون‌ها، شاهان ارمنستان، شاهان باختر، كوشانيان، و سكه‌هاي بعد از اسلام شامل روم شرقي (بيزانس)، عرب ، ساساني، و اموي، عباسي، سامانيان، صفاريان، امراي طبرستان، طاهريان، فرمانروايان بني دلف، باينجور، علويان طبرستان، بني سعلوكي، آل زيار و آل بويه، غزنويان، بني كاكويه، سلجوقيان، خوارزمشاهيان، غوريان، تيموريان،صفوي، افشاري، دُرّاني، زنديه و قاجاريه، عثمانيان، پهلوي و دوره جمهوري اسلامي و... در اين بخش وجود دارد كه حدود ۵۰۰تاي آن ماشيني و بقيه چكشي هستند، در ضمن سكه‌هاي ماشيني از ۲۵ كشور جهان در آن به نمايش درآمده است.
تصويري از سكه هاي موزه هاي آستان قدس رضوي
سكه‌هاي نقره يادبود ولايت عهدي به تاريخ‌هٔ ۲۰۲و ۲۰۳و ۲۰۴ قمري ضرب شهرهاي سمرقند و اصفهان و محمّديه (شهر ري) از آثار مهمّ و ارزشمند اين بخش هستند.
گنجينه مدال
از جمله شخصيت‌هاي علمي و ورزشي مشهور كه مدال‌ها، نشان‌ها و يادبودهاي خود را به آستان قدس رضوي اهدا نموده‌اند، پهلوان تختي، رضا صادقي، امرالله احمدي، اميد نوروزي، مجيد خدايي، امير توكليان، سيد محمود ميران و ... مي‌باشند. همچنين در طي دهه هفتاد به بعد، مدال‌ها، نشان‌ها و يادبودهاي ديگر قهرمانان ورزشي، جانبازان و معلولين و مسابقات علمي داخل و خارج از كشور به مجموعه افزوده شد. اين مجموعه كه در حال حاضر گزيده‌اي از آن به نمايش درآمده، در سال ۱۳۹۲ ش. چيدمان شد.
تصويري از مدال هاي اهدايي به موزه هاي آستان قدس رضوي
ساختمان فرش موزه هاي آستان قدس رضوي
موزه فرش
از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۹ ش. براي ارائه مجموعه ارزشمند فرش‌هاي آستان قدس ساختمان جديدي در سه طبقه ساخته شد. اين موزه درآبان ماه سال ۱۳۹۰ ش. هم‌زمان با عيد سعيد غديرخم افتتاح شد.آثار به نمايش درآمده در اين موزه در هر طبقه به اين ترتيب تقسيم بندي شده است:
- قالي‌هاي بافت مناطق مركز و شرق كشور و همچنين قالي‌هاي پرده‌اي در طبقه هم‌كف.
- قالي‌هاي بافت مناطق غرب و شمال غرب كشور و همچنين قاليچه‌هاي بافت ايلات و عشاير كشور در طبقه اول به نمايش درآمده است.
- قالي‌هاي دوره صفوي و قالي‌هاي بزرگ مشهد در طبقهٔ منهاي يك درمعرض نمايش قرار دارد. از جمله آثار نفيس به نمايش درآمده در اين موزه مجموعه‌اي از قالي‌هاي (كرك و ابريشم) و نفيس دوره صفوي هستند كه به قالي‌هاي ايران و هند معروف هستند.
تصويري از موزه فرش موزه هاي آستان قدس رضوي
همچنين قالي‌هاي پرده‌اي كه خاص حرم مطهر بافته شده‌اند. اين قالي‌ها برخي وقف و نذر شده و كتيبه دار مي‌باشند (مانند قالي‌هاي پرده‌اي محرابي درختي، كه به تاريخ ۱۳۲۰–۱۳۲۲ ق. به سفارش عبدالله تبريزي توسط استاد محمد كرماني بافته شده‌اند)، و برخي به سفارش آستان قدس رضوي بافته شده‌اند (مانند قالي‌هاي پرده‌اي ارجمند كرماني)، و بر درهاي ورودي به فضاي زيارتي نصب مي‌شدند.
تصويري از موزه فرش موزه هاي آستان قدس رضوي
قالي‌هاي استاد عبدالمحمد، عبدالحميد و علي‌خان عمواوغلي و محتشم از آثار شاخص و مورد توجه كارشناسان فرش، و مجموعه قالي‌هاي تصويري اهدايي برادران صفدرزاده حقيقي از آثار ديدني اين موزه محسوب مي‌شوند.
از آثار ديگر ارزشمند آستان قدس رضوي مجموعه نفيس منسوجات آن بخصوص صندوق پوش‌ها و ضريح پوش‌هاي تاريخي و هنري حرم مطهر است، كه قديمي‌ترين اثر كتيبه دار آن مربوط به تاريخ ۹۵۲ هجري است. درحال حاضر قطعاتي از اين مجموعه به مرور در موزه حرم رضوي و موزه فرش به نمايش درمي آيد.
ساختمان قرآن موزه هاي آستان قدس رضوي
گنجينه قرآن و نفايس
در سال ۱۳۶۴ش. اولين موزه قرآن جهان توسط آستان قدس رضوي درساختماني به مساحت ۱۰۰۰ متربع با نام «گنجينه قرآن و نفائس» گشايش يافت و مجموعه‌اي از قرآن‌هاي خطي با قدمت تاريخي از قرن سوم تا قرن سيزدهم هجري، همچنين مجموعه‌اي از مرقعات از دوره صفوي تا عصر حاضر، مجموعه‌اي از جلدهاي لاكي و روغني و نقاشي‌هاي گل و مرغ و تذهيب و خوشنويسي هنرمندان معاصردر آن به نمايش درآمد.
تصويري از قرآن هاي موزه هاي آستان قدس رضوي
برخي از آثار مهم به نمايش درآمده در اين بخش عبارتند از: نسخ قرآن به خط كوفي منسوب به دست‌خط ائمه اطهار بر روي پوست مربوط به قرن سوم هجري، جزوات قرآني به خط و تذهيب و تجليد استاد عثمان ابن حسين وراق مربوط به قرن پنجم هجري، قرآن‌هاي استاد ياقوت مستعصمي مربوط به قرن هفتم هجري، برگ‌هايي از قرآن منسوب به خط بايسنغر ميرزا مربوط به دوره تيموري، قرآن بي نظير و منحصر به فرد به خط بابر شاه از سلاطين سلسله مغولان هندوستان مربوط به قرن دهم هجري، قرآن‌هايي به خط استاد عبدالقادر حسيني شيرازي مربوط به قرن دهم هجري كه توسط سلاطين قطب‌شاهي دكن وقف شده است.
قران كتابت شده توسط دولت محمد با ترجمه فارسي و پنج تفسير در حاشيه از علماي شيعه و اهل سنت مربوط به قرن يازدهم هجري، قرآن‌هاي بسيار نفيس با تذهيب به سبك كشمير و مكتب شيراز مربوط به قرون ۱۲ و ۱۳ هجري. در حال حاضر آستان قدس با وجود حدود ۱۷۰۰۰ نسخه قرآن و جزوه قرآني بزرگترين مجموعه نسخ خطي قرآن را در اختيار دارد كه قديمي‌ترين قرآن موجود در آن داراي تاريخ كتابت ۳۲۷ هجري و تاريخ وقف ۳۲۹ هجري مي‌باشد.
گنجينه هداياي رهبري
گنجينه آثار اهدايي آيت‌الله خامنه‌اي
اين بخش در بهمن ماه سال ۱۳۷۳ ش. در طبقه هم‌كف گنجينه قرآن و نفائس افتتاح شد. آيت‌الله خامنه‌اي يكي از واقفان عمده آستان قدس رضوي هستند كه از سال ۱۳۷۳ تا سال۱۳۹۱ش. حدود ۲۰۰۰ شيء شامل فرش و دست بافت‌ها، انواع تابلوهاي نقاشي، معرق، منبت وآثار حجمي، انواع ظرف، سكه ومدال و نشان يادبود و ماكت، همچنين بيش از ۷۰۰۰ نسخه خطي رابه آستان قدس رضوي اهداء نمودند.
تصويري از آثار اهدايي رهبري به موزه آستان قدس رضوي
اشياء اين مجموعه توسط افراد مختلف مردم وهنرمندان و رهبران سايركشورهاي جهان به ايشان اهداء شده است. برخي از آثار مهم اين بخش عبارتند از:
بقاياي پرچم مبارزات عشاير خوزستان عليه استعمار انگليس در سال ۱۲۹۳ ش. تابلو بزرگ معرق عصر عاشورا اثر استاد توانا و همكارانش كه با استفاده بيش از ۱۰۱ هزار قطعه چوب‌هاي درختان گوناگون جنگلي و قطعات فلز و صدف معرق كاري شده، تابلوهاي نقاشي اهدا شده توسط سران كشورهاي آسياي ميانه، ماكت كعبه معظمه و مدينه منوره از جنس طلا و نقره، آثار منبت و معرق كاري چوب و صدف اهدايي رهبران كشور سوريه و تابلو فرش‌هاي تصويري اثر هنرمندان ايراني، همچنين مجموعه عصاها از ارزش هنري بسياري برخوردار است.
يادآوري مي‌شود فرش‌هاي اين مجموعه در موزه فرش آستان قدس و سكه‌هاي آن در بخش سكه در معرض نمايش قرار دارند.
آثار اهدايي استاد فرشچيان
استاد محمود فرشچيان از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۹۳ شمسي پانزده تابلو از آثار خود را به موزه آستان قدس رضوي اهداءكرده است. اين آثار تا سال ۱۳۸۸ش. در بخش هنرهاي تجسمي و از سال ۱۳۸۹ ش. در ساختمان موزه قرآن و در تالاري كه به نمايش اين آثار اختصاص يافت در معرض ديد بازديد كنندگان قرار گرفتند.
تصويري از هنرهاي تجسمي موزه هاي آستان قدس رضوي
اين تابلوها شامل موارد زير هستند:
- پنجمين روز آفرينش (۱۳۵۲ ش)
- عصر عاشورا (۱۳۵۵ ش)
- يتيم نوازي (۱۳۵۶ ش)
- يارب (۱۳۷۳ ش)
- نيايش (۱۳۷۶ ش)
- اولين پيام (۱۳۷۹ ش)
- توسل (۱۳۷۹ ش)
- هديه عشق (۱۳۸۱ ش)
رمي جمره (۱۳۸۵ ش) - كوثر (۱۳۸۶ ش)
- ضامن آهو۲ (۱۳۸۸ ش)
- پرچمدار حق (۱۳۸۹ ش)
- ستايش پروردگار (۱۳۹۰ ش)
- معراج (۱۳۹۱ ش)
در ضمن استاد فرشچيان در سال ۱۳۶۹ ش. تابلو مينياتور خمسه آل طيبه را كه مربوط به اجدادشان بوده به اين موزه اهدا نمودند.
تالار مرقعات و ابزار كتابت موزه هاي آستان قدس رضوي
از سال ۱۳۹۰ ش. تالار قرآن‌هاي خطي توسعه داده شد و تالار دوم آن با نمايش ابزار كتابت شامل مركب دان و دوات‌هاي برنجي، استيل، فولادي و سفالي؛ چاقوي قلم تراش؛ قط‌زن، قيچي فولادي؛ قاشق تحرير، جلدها و قلمدان‌هاي لاكي روغني؛ قلمدان‌هاي فولادِ طلاكوب، برنجيِ كنده كاري شده، چوبيِ منبت كاري شده، و خاتم كاري، مرقعات تاريخي و آثار هنري هنرمندان آستان قدس گشايش يافت.
اين مرقعات از خوشنويسان قرن نهم هجري تا دوره معاصر مانند علي كاتب، ميرعلي هروي، ميرعماد الحسني، ميرزا غلامرضااصفهاني، محمدكاظم، سيد علي گلستانه و استاد سيد حسن ميرخاني است. مرقعات گل و مرغ به سبك پرداز، قطعات تذهيب شده، قطعات خط و نقاشي به شيوه گلزار اثر هنرمندان معاصر آستان قدس از سال ۱۳۱۴ تا ۱۳۸۸ ش. اثر نفيس بزرگترين تابلو نقاشي رنگ و روغن با سبك قهوه‌خانه‌اي به ابعاد ۷*۲ متر مربوط به اوايل دوره قاجار و تابلو «كتابخانه مبارك»، با سبك نقاشي پشت شيشه مربوط به دوره قاجار از ديگر آثار اين بخش به شمار مي‌رود.
منبع:ويكي پديا